Πραγματοποιήθηκε σήμερα στην Λευκωσία η Παγκύπρια Συνδιάσκεψη της ΣΕΚ. Στις εργασίες της Παγκύπριας Συνδιάσκεψης ήταν παρών ο συνομοσπονδιακός Γραμματέας των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ETUC) Ludovic Voet καθώς και ο Προέδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος (Γ.Σ.Ε.Ε.) Γιάννης Παναγόπουλος.

Οι συμμετέχοντες στην Παγκύπρια Συνδιάσκεψη της ΣΕΚ, η οποία σηματοδοτεί τους εορτασμούς για τα 80 χρόνια πρωτοπόρας, ουσιαστικής και αποτελεσματικής δράσης στα εργασιακά, κοινωνικά και εθνικά δρώμενα του τόπου, έχουν εγκρίνει το πιο κάτω ψήφισμα:

• Τριμερής συνεργασία/ κοινωνικός διάλογος

Η επίτευξη των στόχων που τίθενται σε επίπεδο κοινωνικοοικονομικής πολιτικής και ανάπτυξης, όπως και της ομαλής διαχείρισης των εργασιακών σχέσεων και της αγοράς εργασίας, προϋποθέτουν την αξιοποίηση και περαιτέρω ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου της τριμερούς συνεργασίας και του κοινωνικού διαλόγου.

Η ΣΕΚ θεωρεί πως, η τριμερής συνεργασία έχει υποβοηθήσει την ομαλή διαχείριση όλων των μεγάλων ζητημάτων που αφορούν την αγορά εργασίας και την ευρύτερη κοινωνικοοικονομική πολιτική, συμπεριλαμβανομένων των περιόδων της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας.

Η μέχρι σήμερα πρακτική αξιολογείται ως μη ικανοποιητική, δεδομένου και του γεγονότος πως αρκετές αποφάσεις λαμβάνονται και ανακοινώνονται χωρίς τη διεξαγωγή ολοκληρωμένου και στοχευμένου κοινωνικού διαλόγου.

• Εκλογές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ευρωκοινοβουλίου

Οι επερχόμενες εκλογές που αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση και το Ευρωκοινοβούλιο, θα καταγράψουν την εμπιστοσύνη του εκλογικού σώματος προς τους θεσμούς και τις διαδικασίες. Η πολιτεία θα πρέπει να ενισχύσει τα κίνητρα συμμετοχής των ψηφοφόρων, καθώς μέσα από αυτά θα αναδειχθεί το επίπεδο δημοκρατίας, διαφάνειας και αξιοκρατίας.

Οι υποψήφιοι στις τοπικές εκλογές θα πρέπει να αναδείξουν ζητήματα, προβλήματα και προτάσεις άμβλυνσης και επίλυσής τους, ενώ οι υποψήφιοι Ευρωβουλευτές επιβάλλεται όπως καταθέσουν θέσεις οι οποίες διασυνδέονται με τις προωθούμενες Ευρωπαϊκές πολιτικές σε ένα μεγάλο φάσμα θεμάτων, αποτρέποντας τον λαϊκισμό και τον Ευρωσκεπτικισμό.

Επίκεντρο της όλης πολιτικής παρέμβασης θα πρέπει να αποτελεί ο άνθρωπος, η ενίσχυση της αγοράς εργασίας και της κοινωνικής δομής, σε ένα πλαίσιο κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Παράλληλα, θα πρέπει να αναδειχθεί η Ευρωπαϊκή κουλτούρα και ο πολιτισμός, με σεβασμό και παραπομπές στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κρατών μελών.
Το Μανιφέστο της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ETUC), της οποίας η ΣΕΚ αποτελεί ενεργό μέλος, αποτελεί βασικό σημείο αναφοράς στα θέματα που διασυνδέονται με την εργασία και τους εργαζόμενους, την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς, προωθώντας μια δίκαιη συμφωνία για τους εργαζόμενους και παρέχοντας λύσεις στην κρίση που διασυνδέεται με το κόστος ζωής και δημιουργώντας συνθήκες αξιοπρεπούς και ποιοτικής απασχόλησης.

• Τεχνητή Νοημοσύνη

Οι επιδράσεις και οι μεταβολές στην αγορά εργασία είναι συνεχείς και αναμένεται σύντομα να επισυμβούν ακόμα πιο έντονες αλλαγές ή και ανατροπές, ως απότοκο και της έντασης με την οποία αναπτύσσεται η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI). Η μετάβαση θα πρέπει να είναι ομαλή και χωρίς αναστολές, υπέρμετρους και μονοδιάστατους ενθουσιασμούς και πισωγυρίσματα.

Οι επιδράσεις, θετικές και αρνητικές θα είναι κατακλυσμιαίες και ως εκ τούτου, χρειάζεται η λήψη στοχευμένων μέτρων, επί της αρχής πως, η τεχνητή νοημοσύνη συμπληρώνει και δεν υποκαθιστά τον ανθρώπινο παράγοντα.

Οι εξελίξεις στο πλαίσιο της τεχνητής νοημοσύνης επιβεβαιώνουν την ανάγκη για άμεση διασύνδεση του συστήματος εκπαίδευσης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και η ενίσχυση της τεχνολογικής και γνωσιολογικής επάρκειας των εργαζομένων στα νέα δεδομένα που θα δημιουργηθούν στην αγορά εργασίας, μέσα από προωθούμενη κατάρτιση, καθώς και προγραμμάτων ενίσχυσης των απαιτούμενων δεξιοτήτων.

Παράλληλα, θα πρέπει να δημιουργηθεί το απαιτούμενο υπόβαθρο στις συλλογικές συμβάσεις για ένταξη στοιχείων που θα διασφαλίζουν την ομαλή μετάβαση, όπως επίσης και η ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου για αποτροπή φαινομένων που διασυνδέονται με κατάχρηση της τεχνολογίας, καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και προστασία των προσωπικών δεδομένων. Στο ίδιο πλαίσιο, θα πρέπει να τεθεί και διασαφηνιστεί η βάση της ηθικής σε ότι αφορά τις δραστηριότητες, επαγγελματικές και άλλες, που διασυνδέονται, είτε άμεσα είτε έμμεσα, με την τεχνητή νοημοσύνη.

• Πολιτική αιτημάτων

Η εργατική ειρήνη αποτελεί βασική συνιστώσα ανάπτυξης και ευημερίας, η οποία εξαρτάται όμως σε μεγάλο βαθμό από την προσέγγιση της εργοδοτικής πλευράς σε θέματα που διασυνδέονται με την αξιοποίηση και επιβράβευση του ανθρώπινου δυναμικού ως ουσιαστικός συντελεστής του παραγόμενου προϊόντος.
Η ανανέωση των συμβάσεων που λήγουν το επόμενο χρονικό διάστημα, θα καταδείξει το επίπεδο σεβασμού προς τους εργαζόμενους, οι μισθοί των οποίων έχουν μειωθεί ως ποσοστό έναντι του ΑΕΠ, από 48.3% σε 41% την περίοδο 2012-2022, σε αντίθεση με την κερδοφορία των επιχειρήσεων η οποία αυξήθηκε από 18.1% σε 28.6% την αντίστοιχη περίοδο.

Η πολιτική αιτημάτων διαλαμβάνει:

1. Την παραχώρηση μισθολογικών αυξήσεων, σύμφωνα και με τα δεδομένα του κλάδου ή της επιχείρησης
2. Τη βελτίωση της συνεισφοράς του εργοδότη στα Ταμεία Προνοίας, ως δεύτερος πυλώνας συνταξιοδοτικών παροχών
3. Την αύξηση της συνεισφοράς προς τα Ταμεία Ευημερίας, ως ένα βασικό στοιχείο προώθησης της κοινωνικής συνοχής
4. Τη βελτίωση των μισθών ένταξης στην αγορά εργασίας, οι οποίοι προβλέπονται μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις
5. Τη διασφάλιση κατ’ ελάχιστο της 38ωρης εβδομαδιαίας εργασίας
6. Την εφαρμογή των προνοιών της νομοθεσίας για τη λειτουργία Επιτροπών Ασφάλειας και Υγείας στην εργασία
7. Τη συμπερίληψη όλων των βελτιωμένων ρυθμίσεων που διασυνδέονται με τη μητρότητα, στο πλαίσιο ενίσχυσης της συμφιλίωσης οικογένειας και εργασίας
   Α.Τ.Α
   Η πλήρης επαναφορά της Α.Τ.Α, θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης, στη βάση της Μεταβατικής Συμφωνίας της 12ης Μαϊου 2023, ως ένα εργαλείο που θα προστατεύσει με επάρκεια τους μισθωτούς εργαζομένους από τη διάβρωση των εισοδημάτων τους λόγω πληθωρισμού.
   • Στρατηγική επέκτασης της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων

Κρίνεται ως επιτακτική η ανάγκη για καθορισμό της Στρατηγικής για την επέκταση της εφαρμογής του θεσμού των συλλογικών συμβάσεων, αξιοποιώντας την πρόνοια του Άρθρου 4, της Οδηγίας για τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό.

Οι θέσεις και εισηγήσεις που έχουν κατατεθεί από τη ΣΕΚ, μπορούν να αξιοποιηθούν στο πλαίσιο του διαλόγου, έτσι ώστε να τεθούν οι απαραίτητες βάσεις που θα λειτουργήσουν αναχαιτιστικά στον αθέμιτο ανταγωνισμό, τόσο ανάμεσα σε εργαζόμενους όσο και ανάμεσα σε εργοδότες. Επιπρόσθετα, η επέκταση της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων εδραιώνει τον θεσμό, δημιουργεί καλύτερες συνθήκες ποιοτικής και αξιοπρεπούς εργασίας, συνδράμοντας παράλληλα και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και στη στήριξη της πραγματικής οικονομίας.

Η ΣΕΚ ξεκάθαρα θέτει την πολιτεία προ των ευθυνών της. Καμία Δημόσια Σύμβαση χωρίς την προϋπόθεση της ύπαρξης και εφαρμογής συλλογικής σύμβασης (αξιοποίηση Άρθρου 9 της Οδηγίας). Ομοίως και κανένας φορέας, ίδρυμα ή οργανισμός που χρηματοδοτείται από το κράτος, δεν μπορεί να είναι δικαιούχος αν δεν εφαρμόζεται συλλογική σύμβαση. Αυτό αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και των όρων απασχόλησης και στον ιδιωτικό τομέα.

Η αξιοποίηση της Οδηγίας για τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό (Άρθρο 1) μπορεί και πρέπει να οδηγήσει στην ενδυνάμωση της συλλογικής διαπραγμάτευσης και στην εκδημοκρατικοποίηση της αγοράς εργασίας μέσα από τον σεβασμό που θα πρέπει να επιδεικνύεται προς τους εργαζόμενους.

• Συνολική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος

Η προοπτική της επέκτασης της εφαρμογής του θεσμού των συλλογικών συμβάσεων, δημιουργεί μεγαλύτερη δυναμική και στη συνολική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, σε συνάρτηση με τον δεύτερο πυλώνα συνταξιοδοτικών παροχών και το συμβατικό δικαίωμα, του θεσμού των Ταμείων Προνοίας.

Ήδη καταγράφεται καθυστέρηση στη συνέχιση του διαλόγου, ενώ η αποσπασματική διαχείριση της αναλογιστικής αναπροσαρμογής του 12%, καταγράφει σειρά αδυναμιών που δεν την καθιστούν κοινωνικά δίκαιη. Η οριζόντια προσέγγιση στο πλαίσιο της σταδιακής μείωσης του ποσοστού της αναλογιστικής αναπροσαρμογής και η τελική απάλειψή του σε κάποιο ηλικιακό όριο που θα συμφωνηθεί, μπορεί να αποτελεί τη μόνη εφικτή διευθέτηση, μέσω της οποίας θα αποτρέπεται η δημιουργία διαφορετικών ταχυτήτων συνταξιούχων, στη βάση της συνταξιοδότησης στο 63ο έτος της ζωής τους.

Επιβάλλεται η επίσπευση της όλης διαδικασίας, τόσο σε ότι αφορά τη μελέτη που βρίσκεται σε εξέλιξη από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO), όσο και σε ότι αφορά τον διάλογο που θα οδηγήσει σε ένα νέο και πιο κοινωνικά υποστηρικτικό σύστημα, θέτοντας ελάχιστα όρια συνεισφορών που να ανταποκρίνονται στα ελάχιστα επίπεδα συνταξιοδοτικών παροχών και τα οποία θα αποτρέπουν τη δημιουργία συνταξιούχων που θα βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας.

• Αναθεώρηση Εθνικού Κατώτατου Μισθού

Αναντίλεκτα, η καλύτερη και πιο αποδοτική λειτουργία του συνταξιοδοτικού συστήματος, το οποίο είναι αναλογικό αλλά και ανταποδοτικό, διασυνδέεται και με το ύψος των μισθών. Μέσα από αυτή τη διαπίστωση και στη βάση της ανάγκης στήριξης των νέων και των ευάλωτων εργαζομένων, επιβάλλεται η ουσιαστική αναθεώρηση και βελτίωση του Εθνικού Κατώτατου Μισθού, στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, με ορίζοντα κατάληξης πριν από το τέλος του 2023.

Οι παράμετροι αξιολόγησης όπως καταγράφονται στο ισχύον διάταγμα και ιδιαίτερα η πορεία της αγοράς εργασίας, η μείωση της ανεργίας, η τεράστια αύξηση του πληθωρισμού με τη συνεπακόλουθη συρρίκνωση του βιοτικού επιπέδου, η αύξηση του διάμεσου μισθού, η παραίνεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αποφυγή κατώτατου μισθού που να βρίσκεται κάτω ή κοντά στα όρια της φτώχειας, η επιβεβαίωση πως, η εφαρμογή του κατώτατου μισθού δεν έχει επηρεάσει αρνητικά την κερδοφορία των επιχειρήσεων, όπως και η διετής διάρκεια εφαρμογής του νέου κατώτατου μισθού, συνηγορούν ως προς την τεκμηριωμένη ανάγκη και άποψη για ουσιαστική αύξησή του.

Επιπρόσθετα, θα πρέπει να υπάρξει σαφής, όπως και ξεκάθαρη ωριαία απόδοσή του, έτσι ώστε να περιορίζεται ακόμα περισσότερο η πιθανότητα εκμετάλλευσης αυτής της αδυναμίας, ιδιαίτερα σε χώρους εργασίας όπου δεν υπάρχει συνδικαλιστική εκπροσώπηση.

• Στρατηγική για την Απασχόληση Εργαζομένων από Τρίτες Χώρες

Η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και ο αθέμιτος ανταγωνισμός, ενισχύονται από την υφιστάμενη Στρατηγική για την Απασχόληση Εργαζομένων από Τρίτες Χώρες, η οποία δεν αποτελεί προϊόν κοινωνικού διαλόγου, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη, οι σοβαρές ανησυχίες και αντιδράσεις του συνδικαλιστικού κινήματος.

Οι ανάγκες που παρουσιάζονται στην αγορά εργασίας και η ορθή, κατά την άποψή μας, διαφοροποίηση της πολιτικής για τους αιτητές πολιτικού ασύλου, επιβάλλουν την επαναφορά των Τεχνικών Επιτροπών στη διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων, όπως και τη διασύνδεση των παρεχόμενων αδειών, με την εφαρμογή συλλογικών συμβάσεων, εξέλιξη η οποία συμβαδίζει και με τη διακηρυγμένη θέση της Κυβέρνησης σχετικά με την επέκταση της εφαρμογής των συμβάσεων.

Η ΣΕΚ ήταν και παραμένει σαφής και σταθερή στη θέση πως, η Στρατηγική δεν μπορεί να προσεγγίζεται αποσπασματικά και με τρόπο απορρυθμιστικό προς την αγορά εργασίας, αλλά θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και να διασυνδέεται με τη γενικότερη μεταναστευτική πολιτική, με την εν γένη δημογραφική προέκταση των αλλαγών, όπως βέβαια και με τη στρατηγική αναβάθμισης των εργασιακών σχέσεων και της αγοράς εργασίας, όπως βέβαια και με την ποιοτική βελτίωση του τουριστικού προϊόντος. Ως εκ τούτου, η αξιολόγηση και παραχώρηση αδειών θα πρέπει να αντιμετωπίζονται πολύ πιο σφαιρικά και μέσα από ένα πλαίσιο στοχευμένης κατάρτισης ή επανακατάρτισης στη βάση και των απαιτούμενων δεξιοτήτων, με σαφή παραπομπή και στην ανάγκη ολοκλήρωσης της διαδικασίας που αφορά τα πρότυπα προσόντα.

Οι μέχρι σήμερα ενδείξεις, σε συνάρτηση και με καταγεγραμμένες προθέσεις εκμετάλλευσης των κενών που έχουν δημιουργηθεί, συνδράμουν στην περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, στην εκμετάλλευση των εργαζομένων και στη δημιουργία συγκριτικού μειονεκτήματος για τους ντόπιους και κοινοτικούς εργαζόμενους.

Καλείται λοιπόν η κυβέρνηση όπως επισπεύσει τις διαδικασίες επαναφοράς των βασικών προνοιών δημοκρατικής αξιοποίησης της Στρατηγικής, αποτρέποντας φαινόμενα που καλλιεργούν τον εργασιακό εκφοβισμό, την εκμετάλλευση, τη διάβρωση των συλλογικών συμβάσεων και τη δημιουργία συνθηκών διασάλευσης της εργατικής ειρήνης.

• Συνολική και πράσινη φορολογική μεταρρύθμιση

Σε μια εποχή όπου η ενεργειακή πολιτική γίνεται ακόμα πιο επιβεβλημένη, ο σχεδιασμός άμεσων αλλά κυρίως μεσομακροπρόθεσμων και μεταρρυθμιστικών πολιτικών αναχαίτησης της ακρίβειας και δημιουργίας συνθηκών κοινωνικής συνοχής, επανέρχεται ακόμα πιο επιτακτικά η ανάγκη για την προώθηση της συνολικής και πράσινης φορολογικής μεταρρύθμισης. Η ανάγκη διαχείρισης των κλιματικών αλλαγών, η προστασία του περιβάλλοντος, η προώθηση της κυκλικής οικονομίας, η ενεργειακή κρίση και οι δεσμεύσεις που έχουν ληφθεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, επιβάλλουν τη λήψη συνολικών και συγκροτημένων μέτρων.

Η ΣΕΚ αναδεικνύει τη συγκεκριμένη πρόταση από το 2017, χωρίς ουσιαστική ανταπόκριση επί της ουσίας. Η πράσινη ανάπτυξη, σε συνάρτηση και με τη γαλάζια οικονομία, αποτελούν συνιστώσες που μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν, τόσο μέσα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όσο και ευρύτερα, όπως είναι η Πράσινη και η Γαλάζια Συμφωνία.

Επιβάλλεται η λήψη αντισταθμιστικών μέτρων, στη βάση της ουδετερότητας της μεταρρύθμισης, για στήριξη των εργαζομένων, των καταναλωτών, της κοινωνίας και των επιχειρήσεων. Η επερχόμενη συνεδρίαση της Συμβουλευτικής Οικονομικής Επιτροπής, μπορεί και επιβάλλεται να θέσει τις σωστές βάσεις για να κινηθούν πιο γρήγορα οι διαδικασίες.
Η προσπάθεια δαιμονοποίησης της πράσινης μεταρρύθμισης, υποσκάπτει την προσπάθεια έγκαιρης διαχείρισης του ζητήματος και αγνοεί επικίνδυνα τους κινδύνους που δημιουργεί η επιβάρυνση του περιβάλλοντος και η ίδια η κλιματική αλλαγή. Η ΣΕΚ απαιτεί άμεσα την ουσιαστική διαχείριση του όλου ζητήματος, με λήψη πολιτικών αποφάσεων, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή και κοινωνικά δίκαιη μετάβαση.

Η διασύνδεση του φορολογικού συστήματος με τη σύνθεση και το ηλικιακό προφίλ της οικογένειας (ισοδύναμο οικογενειακό εισόδημα), η παραχώρηση περαιτέρω κινήτρων και στόχευσης για την ενεργειακή μετάβαση, η φορολόγηση της ρύπανσης και η παραχώρηση αντισταθμιστικού οφέλους στους καταναλωτές, αποτελούν μόνο μέρος της συνολικής και συγκροτημένης πολιτικής που θα πρέπει να αποφασιστεί.

• Κυπριακό και γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή μας και ευρύτερα

Η ενωμένη Ευρώπη, θα πρέπει να επανακαθορίσει τους στόχους και τον ρόλο της, τόσο σε ότι αφορά την κοινωνική της ταυτότητα, αξιοποιώντας καλύτερα τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, όσο και γενικότερα ως μια ενιαία δύναμη οικονομικής και γεωπολιτικής παρέμβασης, μέχρι την υλοποίηση της πολιτικής για την ουσιαστική ίδρυση της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Οι προκλήσεις που δημιουργούνται, τόσο από τη συνεχιζόμενη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όσο και σε σχέση με τον πόλεμο στη Γάζα, επιβάλλουν, τόσο την ικανότητα και δυνατότητα αυτόνομης διαχείρισης της ενεργειακής πολιτικής, όσο και σε ότι αφορά τη δυνατότητα μεγαλύτερης και πιο αποτελεσματικής εμπλοκής στη διαχείριση και εκτόνωση κρίσεων.

Η ΣΕΚ εκτιμά ότι, μέσα από τις προκλήσεις που προκύπτουν από τις γεωπολιτικές και ενεργειακές εξελίξεις, μπορεί και πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες άρσης της συνεχιζόμενης Τουρκικής κατοχής σχεδόν του 40% των εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτρέποντας τη διχοτομική θεώρηση και εξέλιξη των πραγμάτων. Σε αυτή τη βάση, θα πρέπει να τεθούν οι προϋποθέσεις για εφαρμογή των παραμέτρων, των αρχών και των αξιών που συνθέτουν και συναποτελούν το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο, ως σημείο αναφοράς στην προσπάθεια απελευθέρωσης και επανένωσης της πατρίδας μας.

Λευκωσία 20 Νοεμβρίου 2023